ŠEZDESET PET GODINA UDRUŽENjA URBANISTA SRBIJE (UUS) 1955-2020.

                                                                                                                                                                                                                                          (Download PDF)
UVODNE NAPOMENE
Tokom šezdeset pet godina postojanja Udruženje urbanista Srbije menjalo je svoje nazive: Društvo urbanista Srbije, Urbanistički savez Srbije i Udruženje urbanista Srbije. Na osnivačkoj Skupštini, održanoj u Beogradu, 20. maja 1955. godine grupa od pedeset entuzijasta na čelu sa arh. Nikolom Dobrović, osniva DRUŠTVO URBANISTA SRBIJE kao društveno-stručnu organizaciju čiji je cilj okupljanje svih snaga neposredno ili posredno uključenih u urbanističku delatnost u Srbiji.

Za prvog predsednika Društva urbanista Srbije izabran je arh. Nikola Dobrović, profesor urbanizma na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu. Posle jedanaest godina, 1966. godine, Urbanističko društvo Srbije transformiše se u URBANISTIČKI SAVEZ SRBIJE.

Smisao ove promene bila je tendencija da se aktivnost prenese na lokalne gradske organizacije urbanista, a u Savezu se koordinira ukupna aktivnost. Promene se dešavaju i na nivoima republičkih, pokrajinskih i opštinskih organa.

Osniva se Republički sekretarijat za urbanizam, stambene i komunalne delatnosti i odgovarajući organi pokrajina, donosi se Rezolucija o osnovama politike urbanizacije u SR Srbiji, Odluka o izdvajanju budžetskih sredstava za izradu prostornih planova Republike i pokrajina, afirmišu se lokalne gradske i opštinske planerske organizacije, urbanistički zavodi i slično.

Na vanrednoj Skupštini u Sremskim Karlovcima održanoj 24. novembra 1990. godine usvojen je novi Statut i promenjen je naziv Urbanistički savez Srbije u UDRUŽENjE URBANISTA SRBIJE. Na Skupštini je promovisana i Platforma za izradu novog Zakona o urbanizmu.

OSNOVNI PODACI O UUS

UUS organizovano je kao jedinstvena strukovna, stručna i društvena organizacija urbanista Srbije.
UUS čini mreža institucija i pojedinaca iz oblasti urbanizma, prostornog planiranja, uređenja građevinskog zemljišta, zaštite životne sredine i srodnih oblasti.
Danas Udruženje urbanista okuplja značajan broj individualnih članova (arhitekti, građevinski inženjeri, prostorni planeri, ekonomisti, pravnici, ekolozi, geodeti, saobraćajni inženjeri, mašinski inženjeri, geografi, elektroinženjeri, šumarskiinženjeri, informatičari i inženjeri hortikulture). Ujedno Udruženje urbanista čine i kolektivne članice (javna i privatna preduzeća za izradu urbanističkih planova, prostornih planova i studija, preduzeća za urbanizam, građevinsko zemljište i izgradnju, fakulteti, instituti i dr.).

U cilju povezivanja i razmene iskustva i znanja sa mrežama priznatih i kvalifikovanih evropskih stručnjaka, UUS je od 2009. godine punopravni član Evropskog saveta urbanista –SEU (27 evropskih država), a maja 2011. godine u Beogradu je u organizaciji Udruženja urbanista Srbije i svesrdnu pomoć Arhitektonskog fakulteta – Univerzitet u Beogradu održana redovna sednica Skupštine Evropskog saveta urbanista (ECTP).

Udruženje je nosilac najviših domaćih javnih/društvenih i profesionalnih priznanja i nagrada.
U prostorijama Rektorata Univerziteta u Beogradu, juna 2010. godine, a u okviru projekta Put ka vrhu od strane Media-Invent iz Novog Sada, Fakulteta tehničkih nauka Novi Sad i REgionalne privredne komore Beograd dodeljena je Udruženju urbanista Srbije za razvoj urbanizma Povelja sa zlatnikom „Kapetan Miša Atanasijević“.Takođe, Savez inženjera i tehničara Srbije (SITS), u februaru 2011. godine, Udruženju urbanista Srbije dodelio je Povelju: Najbolja IT organizacija Srbije.CILjEVI UUSRazvijanje delatnosti urbanističkog i prostornog planiranja.Negovanje profesionalne etike.

Ostvarivanje međunarodne saradnje na širem prostoru, posebno kroz razmenu iskustava, razvoj struke i zajedničku organizaciju određenih manifestacija i urbanističkoarhitektonskih konkursa.Značajnije učešće u pripremi zakonskih odredbi, propisa i programa koji se odnose na urbanizam, prostorno planiranje, izgradnju i građevinsko zemljište.Kontinuirano unapređivanje sopstvenog statusa i dostignutog renomea Udruženja urbanista Srbije.

DELATNOST UUS

Od mnogobrojnih aktivnosti UUS-e značajno je napomenuti sledeće: 
Unapređenje politike prostornog i urbanog razvoja; 
Aktivno učešće u pripremi i razmatranju propisa u oblasti urbanističkog i prostornog planiranja;
Organizovanje naučno-stručnih skupova, seminara, Međunarodnog salona urbanizma, Letnje škole urbanizma i dr.;
Organizovanje urbanističko-arhitektonskih konkursa;
Publikovanje stručnih radova;
Razvijanje saradnje sa srodnim institucijama, udruženjima i preduzećima u Srbiji i inostranstvu;
Dodela odgovarajućih nagrada i priznanja za uspešna dostignuća u struci.

MEĐUNARODNI SALON URBANIZMA

Salon predstavlja smotru najznačajnijih, aktuelnih ostvarenja u oblasti prostornog i urbanističkog planiranja, urbanističkog projektovanja i realizacija.
U organizaciji UUS već 29 godina u kontinuitetu, svakog 8. novembra, održava se premijerna postavka Međunarodnog salona urbanizma.Učesnici Salona su članovi UUS i zainteresovane organizacije, preduzeća i pojedinci iz Srbije i inostranstva.

U organizaciji Udruženja urbanista Srbije, po prvi put Salon urbanizma je održan 8. novembra 1991. godine u gradu Nišu i tako u kontinuitetu do današnjih dana i pored ekonomskih poteškoća, ratova i slično. Međutim, iz raznih specifičnih okolnosti (najveća inflacija na svetu, ekonomska blokada i drugo), 1993. godine Salon urbanizma nije održan.
Prvih 10 godina, premijerna postavka Salona urbanizma održavala se u Nišu, a zatim neparnih godina u Nišu, a parnih godina u Kragujevcu, Banja Luci, Novom Sadu, Bijeljini, Šapcu, Leskovcu, Sremskoj Mitrovici, Rumi, i Beogradu.

Sa premijernom postavkom se ne završava izložba radova, već Salon urbanizma u toku godine gostuje i u drugim gradovima Srbije i inostranstva (Salon traje tokom cele godine).U toku svih godina štampa se i poseban Katalog radova.Broj izloženih radova zadnjih godina kretao se u intervalu od 140 do 160 radova.Broj učesnika Salona na premijernim postavkama dostizao je i broj od 500 do 600 posetilaca.Radovi iz inostranstva bili su iz Slovenije, Austrije, Italije, Češke, Mađarske, Bugarske, Sjedinjenih američkih država, Australije, Federacije Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Hrvatske, Makedonije, Grčke, Kipra, Meksika, Velike Britanije i još nekoliko država.

Radovi na Salonu izlažu se u sledećim kategorijama:

1. Regionalni prostorni planovi i prostorni planovi područja posebne namene
2. Prostorni planovi gradova i opština
3.Generalni urbanistički planovi i Planovi generalne regulacije
4.Planovi detaljne regulacije
5.Urbanistički projekti i realizacije
6.Konkursi
7.Istraživanja, studije i projekti iz oblasti prostornog i urbanističkog planiranja
8.Istraživanja, studije i projekti iz oblasti zaštite prirode, zaštite predela, zaštite životne sredine i pejzažne arhitekture
9.Digitalne tehnike, dizajn i produkcija u urbanizmu i arhitekturi; medijska prezentacija urbanizma i arhitekture
10.Publikacije
11.Neostvareni snovi
12.Studentski radovi

Nagrade Salona su:

Velika nagrada Salona i nagrade za najbolje radove u kategorijama.
Salon urbanizma je dostigao visok renome i postao je institucija koja ima međunarodni karakter i masovnost radova i učesnika.Salon urbanizma otvara i povezuje prostore i ljude, trasira puteve urbanistima i usmerava ih u jedinstven evropski informatičko-komunikacioni prostor.Salon nije samo takmičarski deo. Salon je komunikacija, presek naših saznanja, vizija i ostvarenja, omogućava nam da vidimo dokle smo stigli, sa ciljem da trasiramo puteve ka evropskim integracionim tokovima. Salon je upoznavanje, razmena iskustva, druženje i neka nova prijateljstva.

MEĐUNARODNI NAUČNO-STRUČNI SKUP – LETNjA ŠKOLA URBANIZMA

Letnja škola ima izvesnu tradiciju kao oblik permanentnog obrazovanja urbanista u našoj zemlji.Osamdesetih godina prošlog veka radila je u Dubrovniku, tada sedištu Saveza urbanista Jugoslavije. Posle raspada bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, devedesetih godina uspešno je organizovana letnja škola u Šipovu – Republika Srpska.Početkom 21. veka Udruženje urbanista Srbije otvara novu aktivnost organizacijom Letnje škole u maju 2005. godine, sa temom „Investicije na Zapadnom Balkanu“, Velika PlanaPokajnica, 23-25. maj.Narednih godina bile su sledeće teme:
„Planiranje, investicije i realizacija ka evropskom zakonodavstvu“, Vrnjačka Banja, 19-21. jun 2006. g. 
„Investitori-investicije / Mesto i značaj u izradi strategije prostornog i urbanog razvoja Srbije/“, Tara, jun 2007.g.
„Kako do strategije prostornog i urbanog razvoja na nacionalnom i lokalnom nivou Republike Srbije“, Kragujevac, jun 2008.g. 
„Mesto i uloga učesnika u novom Zakonu o planiranju i građenju kao i Zakonu o državnom premeru i katastru nepokretnosti“, Zlatibor, 8-10. jun 2009. 
„Monitoring i konverzija“, Tara, 2010.g. 
„Procesi legalizacije i usvajanje i realizacija urbanističkih i prostornih planova“, Kladovo, 2011.g.4 
„Novi instrumenti planiranja prostora u tržišnim uslovima i Procena vrednosti nepokretnosti“, Tara, 29-31.maj 2012.g. 
„Novi i aktuelni zakoni o uređenju prostora i njihovo sprovođenje. Prioritetni investicioni programi i objekti“, Tara, 30.05- 01.06.2013.g. 
„Aktuelni propisi u planiranju prostora, urbanizmu i izgradnji. Komplementarni zakoni. Reindustrijalizacija“, Vrnjačka Banja, 25-27. jun 2014.g. 
„Planski osnovi. Urbane politike. Izmene i dopune Zakona o planiranju i izgradnji i Zakona o državnom premeru i katastru“, Kragujevac, 14-16. maj 2015.g. 
„Planski osnovi / Urbane politike / Izmene i dopune zakona o planiranju i izgradnji i Zakona o državnom premeru i katastru“, Jagodina, 17-19.maj 2016.g. 
„Urbanističko i prostorno planiranje u poslednjoj deceniji / upravljanje geoprostornim podacima- Republički geodetski zavod / Izdavanje građevinskih dozvola–E-dozvola / Sprovođenje novog Zakona o stanovanju“, Vršac, 01-03. jun 2017.g.
„Izmena zakona o planiranju i izgradnji / Geosrbija, urbana komasacija / Razvojni koridori Srbije i Jugoistočne Evrope“, Stanišići, Bijeljina, 31.maj-02.jun 2018.g.
„Urbanističko planiranje u novom zakonu objašnjenja, iskustva i želje / Analiza primene novog Zakona o postupku upisa u katastar nepokretnosti; nacionalna infrastruktura geoprostornih podataka – Geosrbija, novi sadržaji; RGZ –ozakonjenje bespravno izgrađenih objekata / Budućnost je pred nama! kakva je?“, Sombor, 30.maj-01.jun 2019.g.
„Budućnost gradova i urbanizma: Grad i urbanizam u kontekstu svetskih perspektiva i globalnih tokova / Uticaj upravljačkog sistema na uređenje gradskih prostora i razvoj urbanizma kao discipline / Investicione mape i tržište nepokretnosti u vreme vanrednog stanja / Praktične i teorijske reakcije u srpskom gradu i urbanizmu na globalne klimatske promene i nedostatak odgovarajućih korektiva u gradskoj praksi“, Prolom Banja, 01-03. Jul 2020.g.

Sva saopštenja-pisani radovi štampaju se u Zborniku radova.Letnja škola sve više poprima međunarodni karakter.

Predavači su iz Republike Srpske, Crne Gore, Hrvatske, Nemačke, Slovenije, Mađarske, Makedonije, Federacije Bosne i Hercegovine i Austrije.

Ciljne grupe učesnika su: urbanisti, planeri, geodeti, fakulteti i instituti, ministarstva, državna uprava, lokalna samouprava, javna i privatna preduzeća, direkcije, zavodi, investitori, projektanti, izvođači izgradnje, banke, privredne komore i međunarodne organizacije.Letnja škola je izuzetno posećena, a broj učesnika kreće se od 250 do 300.

ZAVRŠNE NAPOMENE

Udruženje urbanista Srbije je jedna od najstarijih strukovnih i profesionalnih organizacija na području Republike.U kontinuitetu, svih šezdeset pet godina, Udruženje je okupljalo izuzetno stručne i kvalitetne ljude i uvek je delovalo u procesima urbanizacije i razvoja.Krupne promene događale su se u našoj zemlji. Imali smo burni proces urbanizacije i „eksplozivni“ rast gradova. Prerastanje seoskog u gradsko stanovništvo bilo je među najbržim u svetu.
Zatim dolazi period krize pa opet blagi oporavak i težnja ka stabilizaciji i priključivanju Evropskoj Uniji.

Svi ovi procesi odražavali su se i na tokove urbanizacije, a istovremeno njihovo dejstvo je obostrano i multiplikativno i bilo je u nerazdvojnoj interakciji stanovništva, delatnosti i prostorno-fizičke sredine.5Kroz stalne promene u prošlosti i sadašnjosti, urbanisti su se susretali sa mnogobrojnim teškoćama. Veliki broj vizija je ostvaren, ali ima i vizija koje su opravdano ili neopravdano neostvarene.U narednom periodu, osnovni cilj Udruženja urbanista Srbije je razvoj urbanističke i prostorne delatnosti, profesionalizam, kao i u kontinuitetu unapređenje sopstvenog statusa i dostignutog renomea